Những thông tin chung
Béo phì, WHO định nghĩa là chỉ số khối cơ thể (BMI) 25kg/m2 (với người châu Á-Thái bình dương) và ≥30kg/m2 với người Âu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, trên toàn thế giới có khoảng 500 triệu người trưởng thành béo phì và 42 triệu trẻ em béo phì dưới 5 tuổi.
Các phẫu thuật để kiểm soát béo phì được gọi chung là phẫu thuật chuyển hóa hoặc “barective” (từ tiếng Hy Lạp “baros” có nghĩa là “trọng lượng” và “iatrikos” có nghĩa là “thuốc”). Chủ đề này sẽ thảo luận về các chỉ định và chống chỉ định cho một thủ tục phẫu thuật béo phì cũng như công tác chuẩn bị trước phẫu thuật.
Một số bệnh được xác định liên quan đến béo phì, gồm tiểu đường type 2, bệnh tim, đột quỵ, ung thư (vd: vú, đại tràng, tử cung), viêm xương khớp, bệnh gan, ngưng thở khi ngủ và trầm cảm. Nguy cơ các biến chứng tăng lên khi tăng mỡ thừa, trong khi giảm cân có thể làm giảm nguy cơ hoặc cải thiện tình trạng bệnh, chẳng hạn như tăng huyết áp và bệnh tiểu đường.
Điều trị nội khoa và thay đổi hành vi để giảm cân có thể không hiệu quả đối với nhiều người béo phì. Do đó, các phẫu thuật giảm ngày càng phổ biến trên toàn thế giới vì hiệu quả và cải thiện kiểm soát bệnh tiểu đường và tăng huyết áp. Bên cạnh đó, bệnh nhân béo phì, người trải qua phẫu thuật giảm tỷ lệ tử vong lâu dài so với người không phẫu thuật béo phì trong các nghiên cứu.
Phẫu thuật dạ dày giảm béo là gì?
Có 4 loại: Thắt đai dạ dày giảm béo (Lap-band), Phẫu thuật nội soi cắt dạ dày hình ống (Laparoscopic sleeve gastrectomy), Phẫu thuật nội soi nối tắt chữ Y (Laparoscopic Roux-en-Y) và phẫu thuật chuyển dòng mật tụy/chuyển vị tá tràng (biliopancreatic diversion/Duodenal switch).
- Thắt đai dạ dày giảm béo (Lap-band) đã từng rất phổ biến. Tuy nhiên, do tỷ lệ biến chứng lâu dài và mức độ giảm cân thấp, số ca phẫu thuật Thắt đai dạ dày giảm béo đã giảm xuống hàng năm ở Mỹ và trên toàn thế giới. Hầu hết các Trung tâm phẫu thuật lớn của Mỹ đã hiếm khi thực hiện Thắt đai dạ dày giảm béo tại thời điểm này.
- Phẫu thuật nội soi cắt dạ dày hình ống (Laparoscopic sleeve Gastrectomy): dạ dày được cắt và loại bỏ phần lớn (80%). Phần dạ dày còn lại nhỏ hơn hình ống, làm bệnh nhân ăn ít hơn và tiêu thụ calo ít hơn. Ngoài ra nó còn có tác dụng về nội tiết. Một số hormone ảnh liên quan cảm giác no và đói được sản xuất ở phần dạ dày bị loại bỏ. Tác động kết hợp của những thay đổi cơ học và hóa học diễn ra trong hệ thống tiêu hóa sau LSG dẫn đến giảm cân và chữa khỏi bệnh ở nhiều bệnh nhân.
- Phẫu thuật nội soi nối tắt chữ Y(Laparoscopic Roux-en-Y Gastric Bypass Surgery): là phẫu thuật chuyển dòng vận chuyển thức ăn để giảm khả năng hấp thụ calo. Dạ dày được chia thành một túi nhỏ nối với ruột non ở xa, tạo một con đường mới cho thức ăn di chuyển và phần gần nhất của ruột non bị bỏ qua, có nghĩa là phần ruột sẽ không bao giờ tiếp xúc với thức ăn và do đó, giảm hấp thụ calo. Các cơ chế hoạt khác góp phần giảm cân sau RYGB là thay đổi trong hệ vi sinh vật đường ruột, axit mật và năng lượng.
- Chuyển dòng mật tụy/chuyển vị tá tràng là một phẫu thuật phức tạp, giúp giảm cân bằng: cắt dạ dày và nối tắt ruột. Cách tiếp cận này dẫn đến giảm hấp thu thức ăn. Với phẫu thuật này, bác sĩ phẫu thuật sẽ loại bỏ khoảng 60-70 phần trăm của dạ dày để dạ dày có hình dạng của một ống (cắt dạ dày hình ống). Ruột non sau đó được cắt-nối ở xa hơn nhiều so với đường thông dạ dày để hai phần ba ruột hoặc hơn bị bỏ qua, chỉ để lại một vài chục cm ruột non có thức ăn và enzyme tiêu hóa gặp nhau. Chuyển dòng mật tụy/chuyển vị tá tràng thường được thực hiện một thì; tuy nhiên, trong các trường hợp được lựa chọn, quy trình có thể được thực hiện hai thì riêng biệt – Phẫu thuật nội soi cắt dạ dày hình ống sau đó chuyển dòng mật tụy sau khi giảm cân bắt đầu. Mặc dù BPD / DS rất hiệu quả, nhưng nó có nhiều rủi ro hơn, bao gồm suy dinh dưỡng và thiếu vitamin. Phẫu thuật này thường được khuyến nghị cho những người có BMI lớn hơn 50.
Ngoài các phẫu thuật kể trên, cũng có thể kể đến các can thiệp thủ thuật giảm béo khác như:
- Đặt bóng dạ dày (Gastric Balloons): là những thiết bị tạm thời, có thể tháo bỏ được đặt vào dạ dày bằng nội soi (qua miệng) và có thể duy trì để đến sáu tháng. Bệnh nhân có chỉ số BMI trên 30 đủ điều kiện để đặt bóng dạ dày. Trong một số trường hợp, phương pháp có thể phù hợp với bệnh nhân có BMI 27.
- Khâu qua nội soi dạ dày (Endoscopic Suturing): là một thủ thuật được thực hiện thong qua một ống hẹp với máy quay video được đưa qua miệng vào dạ dày. Khi đã vào vị trí, các dụng cụ nhỏ được đưa vào qua ống để khâu dạ dày từ bên trong (không có vết mổ bên ngoài) làm cho dạ dày nhỏ hơn.
Vì sao phẫu thuật này có thể giảm béo?
Có hai cách chính mà phẫu thuật giúp bạn giảm cân là.Giới hạn thể tích – Dạ dày nhỏ hơn sẽ giới hạn thức ăn bạn có thể ăn trong một lần. Thay đổi chuyển hóa -hocmone Ghrelin được tiết chủ yếu từ dạ dày, loại hocmone này gây cảm giác thèm ăn và cảm giác đói. Cắt đi phần lớn dạ dày cũng làm giảm sút lượng hormone này sẽ làm bạn cảm thấy ít đói. Cơ thể bạn có thể thích nghi với sự thay đổi hormone này theo thời gian và bạn sẽcó lẽ lại cảm thấy đói.
Khi nào cần phẫu thuật giảm béo?
Có những khuyến cáo sau:
- Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế (The International Diabetes Federation IDF: 2011):
- Phẫu thuật là một lựa chọn được chấp nhận cho bệnh nhân đái tháo đường type 2 có BMI> 35 và
- điều trị thay thế cho bệnh nhân có BMI 30-35 với đái tháo đường type 2 được kiểm soát không đầy đủ.
- (Người Châu Á, chỉ số BMI có thể giảm 2,5 điểm.)
- Hội nghị thượng đỉnh về phẫu thuật bệnh tiểu đường (Diabetes Surgery Summit DSS 2007)
- Phẫu thuật nên được xem xét để điều trị bệnh đái tháo đường type 2 ở những bệnh nhân có BMI> 35 không được kiểm soát đầy đủ bằng lối sống và liệu pháp y tế và
- cũng có thể thích hợp như một phương pháp thay thế ở những bệnh nhân có BMI từ 30-35. Lựa chọn phẫu thuật được đề nghị để điều trị bệnh tiểu đường là LRYGB.
- Hội nghị Thượng đỉnh về Phẫu thuật Đái tháo đường Châu Á (Asian Diabetes Surgery Summit ADSS: 2010)
- Phẫu thuật cho người đái tháo đường Châu Á nên được xem xét ở những bệnh nhân có BMI> 37 hoặc
- BMI> 32 khi bệnh đái tháo đường type 2 không được kiểm soát tốt (HbAlc> 7,5%) sau khi điều trị nội khoa tích cực.
- Phẫu thuật có thể được xem xét ở những bệnh nhân có BMI> 27 với nhiều bệnh cùng mắc và khi bệnh tháo đường type 2 không được kiểm soát tốt (HbAlc> 7,5%) sau khi điều trị nội khoa tích cực.
- Phẫu thuật được khuyến cáo cho bệnh nhân ở các nhóm tuổi> 18 và
Có chống chỉ định cho phẫu thuật này không?
Mặc dù không có chống chỉ định tuyệt đối với phẫu thuật giảm béo, nhưng chống chỉ định tương đối vẫn tồn tại. Chúng bao gồm
- Suy tim nặng,
- Bệnh mạch vành không ổn định,
- Bệnh phổi giai đoạn cuối,
- Điều trị ung thư tích cực,
- Tăng áp lực tĩnh mạch cửa,
- Phụ thuộc thuốc/rượu và suy giảm năng lực trí tuệ.
Trong trường hợp phẫu thuật nội soi nối tắt chữ Y, bệnh Crohn, là một chống chỉ định tương đối. Hơn nữa, vì phẫu thuật này được thực hiện dưới gây mê toàn thân, bất kỳ chống chỉ định nào với gây mê toàn thân cũng sẽ là chống chỉ định phẫu thuật này.
Rủi ro của phẫu thuật này là gì?
Như với bất kỳ cuộc phẫu thuật lớn nào, phẫu thuật cắt dạ dày ống tay áo tiềm ẩn những rủi ro về sức khỏe, trong cả ngắn và dài hạn.
Rủi ro liên quan đến cắt dạ dày tạo ống có thể bao gồm:
- Chảy máu
- Nhiễm trùng
- Phản ứng thuốc gây mê
- Thuyên tắc mạch
- Vấn đề hô hấp
- Rò rỉ từ mỏn cắt của dạ dày
Rủi ro dài hạn và biến chứng của phẫu thuật cắt dạ dày ống tay áo có thể bao gồm:
- Tắc ruột
- Thoát vị
- Trào ngược dạ dày thực quản
- Hạ đường huyết (hạ đường huyết)
- Suy dinh dưỡng
- Nôn
Rất hiếm khi, các biến chứng của cắt dạ dày có thể gây tử vong.
Tài liệu tham khảo
- Bariatric operations for management of obesity: Indications and preoperative preparation. sentayho.com.vn/contents/bariatric-operations-for-management-of-obesity-indications-and-preoperative-preparation#H2963932
- Bariatric and metabolic surgery in Asia: Where are we, and where are we going? sentayho.com.vn/pmc/articles/PMC6123025/
- Who is a Candidate for Bariatric Surgery? sentayho.com.vn/patients/who-is-a-candidate-for-bariatric-surgery#:~:text=BMI%20%E2%89%A5%2040%2C%20or%20more,gastrointestinal%20disorders%2C%20or%20heart%20disease.
- Surgical Treatment of Obesity: An Asian Perspective. sentayho.com.vn/tcmj
- https://ebrary.net/102192/health/guidelines_medical_associationsocieties
