Thế nào là nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí? Khái niệm, cách làm bài văn nghị luận liên quan đến tư tưởng đạo lý sẽ được sentayho.com.vn giải thích trong bài viết này.
Khái niệm nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí
a – Khái niệm
Văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lý là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo lý, lối sống, văn hóa… của con người với con người, của con người trong xã hội.
- Tư tưởng: Là những quan điểm, ý kiến cá nhân về nhân sinh, vấn đề nhận thức, về tâm hồn, nhân cách, cách đối nhân xử thế hay về các mối quan hệ gia đình và xã hội.
- Đạo lý: Là những quan điểm mang tính bao quát về lối sống, lẽ phải, đạo đức hay chân lý.
Tư tưởng trong bài văn là tư tưởng phù hợp với đạo lý, lẻ phải. Tư tưởng đó phải là tư tưởng khách quan, chân thực, có liên quan trực tiếp tới đời sống xã hội về vật chất hoặc đời sống tính thần của con người.
b – Trình tự lập luận về một tư tưởng đạo lý
Thường thì các bạn phải thực hiện lập luận theo 5 bước sau:
- Phải nêu rõ được nội dung, ý nghĩa của vấn đề nghị luận là tư tưởng đạo lý gì.
- Phải giải thích 3 loại nghĩa: nghĩa đen, nghĩa bóng và nghĩa sâu.
- Bàn luận chứng minh các mặt đúng – sai, tích cực – tiêu cực.
- Mở rộng, nâng cao vấn đề tư tưởng đạo lý đó.
- Khẳng định vấn đề và liên hệ.
c – Ví dụ về một tư tưởng đạo lý
Thường các chủ đề này được lấy từ các câu ca dao, tục ngữ như:
- Lá lành đùm lá rách.
- Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
- Một cây làm chẳng nên non – Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
- Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
- Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ.
Cách làm bài văn nghị luận về một tư tưởng đạo lý
Cũng như các thể loại văn nghị luận khác, chúng ta cũng phải thực hiện lần lượt 4 phần gồm:
1 – Tìm hiểu đề và tìm ý
a – Tìm hiểu đề
- Kiểu bài: Nghị luận về vấn đề tư tưởng, đạo lý.
- Vấn đề nghị luận
- Phạm vi bàn luận
b – Tìm ý
- Giải thích, nêu ý nghĩa, khái niệm, đặc điểm của vấn đề cần nghị luận.
- Phân tích, chứng minh bằng lí lẽ, dẫn chứng.
- Vấn đề đó được thể hiện như thế nào trong văn hóa, trong đời sống.
- Còn có những biểu hiện nào trái ngược không? Nên nhận thức và hành động như thế nào cho đúng?
2 – Dàn bài văn nghị luận về tư tưởng đạo lý
a – Mở bài
- Giới thiệu chung vấn đề cần nghị luận.
- Đưa ra các vấn đề nghị luận.
b – Thân bài
+ Giải thích vấn đề:
- Giải thích các từ, cụm từ trọng tâm.
- Giải thích các từ nghĩa đen, nghĩa bóng, nghĩa sâu và khái quát thành bài học, lời khuyên.
+ Bàn luận và chứng minh vấn đề:
- Cần khẳng định được tính đúng, sai của tư tưởng đạo lý đó.
- Vận dụng các câu châm ngôn, ca dao – tục ngữ có liên quan đến tư tưởng đạo lý để chứng minh.
- Đưa ra các dẫn chứng thực tế trong cuộc sống, các câu chuyện đời thường hay trích trong truyện hạt giống tâm hồn.
+ Bàn luận mở rộng:
- Phê phán các hành động sai trái.
- Xây dựng nhận thức và hành động đúng.
c – Kết bài
- Khẳng định, đánh giá lại tính đúng đắn của vấn đề.
- Liên hệ với thực tế, bản thân, xã hội.
Tham khảo thêm: Cách làm bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống
3 – Cách viết bài văn nghị luận về tư tưởng đạo lý
a – Cách viết phần mở bài
Có thể áp dụng 2 cách mở bài là gián tiếp hoặc trực tiếp
- Mở bài gián tiếp: Là đi từ cái chung đến cái riêng, khái quát đến cụ thể.
- Mở bài trực tiếp: Đi thẳng vào vấn đề chính.
b – Cách viết phần thân bài
Phần thân bài nên được chia thành nhiều đoạn, mỗi luận điểm của thân bài nên viết thành một đoạn.
- Diễn dịch: Câu chủ đề ở đầu đoạn văn, các câu khác triển khai nội dung của câu chủ đề.
- Quy nạp: Câu chủ đề ở cuối đoạn văn, các câu khác triển khai nội dung của câu chủ đề.
- Tổng phân hợp: Câu đầu giới thiệu vấn đề, các câu giữa đoạn văn triển khai nội dung, câu cuối kết thúc vấn đề.
c – Cách viết phần kết bài
Nên dùng các từ như: tóm lại, nhìn chung, nói tóm lại…để khẳng định, đánh giá tính đúng đắn của vấn đề , liên hệ và rút ra bài học bản thân. Nên sử dụng phép lập luận tổng hợp để viết phần kết bài này.
Giữa các đoạn văn phải có sự chuyển ý mềm mại, liên kết câu, liên kết đoạn chặt chẽ.
4 – Đọc và sửa lỗi
Đọc kĩ lại đoạn văn nghị luận đã viết 2 đến 3 lần để tìm và sửa các lỗi chính tả, lỗi dùng từ, lỗi ngữ pháp.
Chú ý cách liên kết, mạch lạc trong văn bản giữa các câu trong đoạn văn và giữa các phần của bài văn nghị luận tư tưởng đạo lý.
Bài tập ví dụ nghị luận về một tư tưởng đạo lý
Câu hỏi ví dụ nghị luận một tự tưởng đạo lý
Hiện nay trên truyền hình phát sóng rất nhiều chương trình từ thiện như “ Trái tim cho em”, “ yêu thương trao đi, nụ cười còn mãi”, “ cặp lá yêu thương”… Em hãy viết đoạn văn nêu suy nghĩ của mình về ý nghĩa của sự đồng cảm và sẻ chia của con người với con người được thể hiện trong các chương trình đó.
Đáp án câu hỏi
Cách lập dàn ý
+ Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: Ý nghĩa sự đồng cảm và sẻ chia.
+ Giải thích sự đồng cảm và sẻ chia:
Đồng cảm là:
- Chung một cảm nghĩ, một tấm lòng, luôn thấu hiểu và quan tâm đến người khác.
Sẻ chia là:
- San sẻ những gì mình có với người khác.
- Cùng vui, cùng buồn với người khác, khi họ gặp khó khăn, gian khổ.
- Giúp đỡ họ khi họ không đủ khả năng để thực hiện việc mình muốn làm.
Sự đồng cảm và chia sẻ được thể hiện qua mối quan hệ:
- Giữa con người với con người.
- Giữa các thành viên trong gia đình với nhau.
- Giữa các tập thể như công ty, xí nghiệp…
Những biểu hiện của sự đồng cảm và chia sẻ:
- Về tinh thần: chúng ta biết lắng nghe, mở lòng để thấu hiểu họ, thể hiện tình cảm đối với những người gặp khó khăn.
- Về công sức: Có thể góp sức người, sức của tùy vào khả năng tài chính của mình.
Ý nghĩa của sự đồng cảm và chia sẻ:
- Đối với người nhận: Những người gặp khó khăn sẻ rất vui, họ cảm thấy được an ủi, được quan tâm và chia sẻ.
- Đối với người ủng hộ: Những người ủng hộ sẽ được an lòng, cảm thấy nhẹ nhàng, thanh thản và sống tốt hơn.
Nêu cảm nghĩ của em về sự đồng cảm và chia sẻ:
- Đồng cảm và chia sẻ là một hành động tốt đẹp trong xã hội hiện đại.
- Chúng ta hãy đồng cảm và chia sẻ để giúp đỡ những người xung quanh.
Kết luận: Đây là toàn bộ kiến thức mà các bạn cần nắm vững để làm bài văn nghị luận một vấn đề tư tưởng đạo lí đạt điểm số cao nhất.
