1. Trầm hương là gì ?
Trầm hương với tên gọi quốc tế là Agarwood: tên gọi chung cho một chi thực vật thuộc họ Dó (aquilaria) gồm 17 loài. Phân bố rải rác ở các quốc gia Châu Á : Việt Nam, Lào, Camphuchia, Thái Lan, Indonesia, Malasysia, Philipping và Trung Quốc….
Cây cao từ 6 đến 20 m, lá dài 5 đến 11 cm và rộng 2 đến 4 cm. Hoa màu xanh vàng, quả gỗ dài 2,5 đến 3 cm.
Lá, hoa, quả và hạt cây trầm hương.
Trầm hương thực chất là lượng dầu kết tinh trong gỗ cây Dó. Lý do vì sao nó kết tụ như vậy thì ngày nay giới khoa học đã tìm hiểu và nắm rõ được quy luật và cách tạo trầm.
Khoa học đã khẳng định, trầm hương là phần gỗ chứa nhiều nhựa thơm sinh ra từ thân cây dó mọc nhiều trong những cánh rừng già của Việt Nam ngày xưa.
Khi cây dó bị thương, chất dầu trong cây tụ lại để kháng cự sự phá hoại nhiễm bệnh từ bên ngoài, chất dầu đọng lại đó dần dần biến tính và thành trầm, tuỳ theo thời gian hình thành và mức độ nhiễm mà sẽ cho ra được những khối trầm to nhỏ và hình dáng khác nhau.
Cây trầm hương được trồng ngoài tự nhiên.
Những cây dó có trầm thường bị xơ xác và thân có u, bướu, bị sâu đục, gò mối đóng, mảnh bom đạn găm vào, cây bị giông gió làm gãy cành hay bị sét đánh.
Một lần nữa xin đính chính lại là chất lượng trầm hương không xét theo tuổi sinh trưởng của cây, mà xét theo tuổi nhiễm bệnh của cây, và tùy thuộc vào cơ địa của từng cây mà cho chất lượng trầm khác nhau, nên để tính chất lượng trầm theo “tuổi” là hoàn toàn không chính xác. Chất lượng của trầm được đo bằng độ thơm và hàm lượng dầu trầm chứa trong gỗ. Nếu thiếu 2 yếu tô trên thì cây Dó có 1000 năm tuổi nhưng không tạo trầm cũng chẳn là gì cả…
Trong tự nhiên, một số loài dó có tuổi đời trên 100 năm tuổi, nhưng cơ thể của cây hoàn toàn khoẻ mạnh. Nếu cây bị đốn hạ và khai thác thì thật là một sự lãng phí, vì nó chẳn có giá trị gì khác ngoài làm củi đốt. Gỗ dó rất mềm, chất lượng gỗ không tốt cho các sản phẩm đồ gỗ.
Phần màu sẩm là phần chứa trầm hương trên cây dó bầu.
Trầm hương việt nam (越南沉香, Agarwood vietnam) được xem là một trong những nước có chất lượng trầm hương tốt nhất và nhiều nhất, tuy nhiên do khai thác một cách tận diệt mà không có biện pháp bảo tồn nên ngày càng hiếm và đắt đỏ.
Nắm được quy luật của sự hình thành trầm hương trên cây dó mà ngày nay con người đã ứng dụng vào việc cấy trầm trên cây dó bầu bằng nhiều hình thức khác nhau : Vi sinh, hoá chất, cơ học…
Với mục đích làm cây bị thương và nhiễm bệnh nhằm tiết ra lớp dầu để kháng lại, về lâu dài sẽ hình thành trầm hương.
Nhưng để việc hình thành trầm hương có chất lượng cao đòi hỏi quá trình bài tiết đó phải trải qua hàng chục, hàng trăm năm để cho ra những khối trầm tốt và hàm lượng tinh dầu trầm cao.
Trầm hương trồng tạo trầm ngày nay thì chỉ tầm 7 đến 10 năm là được cấy tạo trầm và khai thác nên chất lượng và giá trị của nó không cao, thường chỉ được dùng làm nguyên liệu để rút tinh dầu và làm nhang, một số cây có chất lượng tốt và to sẽ được xỉa làm trầm cảnh.
Những phần lan nhiễm thành khối to thì dùng để chế tác tượng hoặc làm những vòng tay nhưng giá trị không cao.
Vậy làm thế nào để nhận biết gỗ trầm hương khi vô tình bạn vấp phải nó mà cứ tưởng là gỗ tạp, hay là cục gỗ tạp có ít giá trị mà bạn cứ tưởng là kỳ nam và đem chào bán cho Trầm Hương Việt.
Cách duy nhất là các bạn phải tiếp xúc với nó, trên phương diện cả lý thuyết và thực hành.
Qua bài viết này mình sẽ giúp các bạn nhận biết đâu là trầm hương thật qua các đặc điểm về màu sắc, mùi hương, cũng như cách phân loại và hình ảnh trực quan.
2. Cách phân biệt gỗ trầm hương tự nhiên.
2.1 Màu sắc.
Cũng theo như mình viết ở trên, trầm là do cây dó bầu bị nhiễm dầu và biến thành trầm.
Thì tuỳ theo mức độ nhiễm dầu mà phần gỗ nhiễm dầu hay còn gọi là trầm hương sẽ có màu sắc khác nhau.
Màu sắc của gỗ trầm hương được hiển thị bằng bảng màu hạt gỗ trầm.
Bản thân của cây dó bầu lúc chưa có gì là màu trắng ngà, tuỳ theo lượng dầu trầm chứa trong gỗ mà nó sẽ có màu vàng, nâu, đen khác nhau. Nói chung càng nhiều dầu thì nó sẽ càng sẩm màu và khi đốt nó sẽ càng sủi nhiều dầu ra ngoài.
Đạt tới một mứt độ dầu nhất định thì trầm hương sẽ chìm nước, thường là trên 40% người ta thường gọi là trầm loại 1 hay trầm chìm nước.
2.2 Mùi vị.
Trầm hương có mùi rất đặc trưng, nó là phương pháp phân biệt trầm hương một cách chuẩn xác nhất.
Tuỳ vào vùng phân bố của cây dó mà cho ra trầm hương có mùi hơi khác nhau. Nhưng vị của trầm hương thì chung quy là có tính đắng.
Về mùi cơ bản nếu khối gỗ có nhiều dầu trầm thì đốt lên sẽ nhận ra mùi trầm hương có vị ngọt sâu, mùi thơm ấm không hắc không nồng và lắng đọng rất lâu. Khói sẽ có màu trắng, bay thẳng đứng.
Ngoài ra nếu khối trầm có mùi thơm sống thì mùi của trầm sẽ thơm dịu nhẹ, thanh mát giống mùi mật ong pha với hương hoa cỏ, trái cây, rất khó để diễn tả hết được dư âm của mùi trầm hương.
Các bạn cũng nên lưu ý việc đốt trầm để thử thì nên đốt ở ngọn lửa xanh, chọn những vùng nhiễm dầu nhiều và đốt sơ tạo khói thì mới thưởng thức hết được mùi vị của tự nhiên ban tặng này.
Tuyệt đối không đốt cháy thành lửa, vì cháy như vậy sẽ cháy dầu gây khét, mùi thơm sẽ bị giảm đi rất nhiều.
3. Phân loại trầm hương.
Thật ra trầm hương được phân định rất nhiều loại, tuỳ theo cảm quan của con người chứ chưa có “chuẩn mực” chính xác. Ở đây Trầm Hương Việt chỉ nêu ra 3 loại điển hình dễ phân biệt cho các bạn có cái nhìn cụ thể.
3.1 Loại hạng nhất.
Trầm hương kỳ nam hay còn gọi là Kỳ Nam
Vòng tay được làm bằn gỗ kỳ nam, chất dầu sáp như mật ong, nhìn vòng có vẻ ẩm ướt do lượng tinh dầu rớt lớn.
Đây là loại trầm hương tự nhiên có phẩm chất cấp cao nhất. Bởi vì gỗ có nhiều tinh dầu trầm, mềm, dẻo và nhuyễn. Khi nếm sẽ có đủ các vị chua, cay, đắng, ngọt. Ngậm lâu trong đầu lưỡi sẽ có cảm giác tê lưỡi ngay vùng tiếp xúc với kỳ trong thời gian dài, thường được gọi là Kỳ Nam.
Mùi hương của Kỳ Nam rất mạnh vì có lượng tinh dầu cực cao chứa trong gỗ, dầu sánh nhìn như mật ong bám vào gỗ.
Kỳ nam có mùi thơm rất tốt, khi đốt lên sẽ tỏa mùi thơm rất đặc biệt, khói màu xanh bay thẳng và dài lên không khí.
Kỳ nam được chia thành 4 loại theo thứ hạng : Bạch kỳ, Thanh kỳ, Huỳnh kỳ và Hắc kỳ.
3.2 Loại hạng nhì.
Gọi là Trầm
Hình chụp sắc nét khối trầm hương chìm nước. Thớ dầu đen và nhiễm phần lớn khối gỗ.
Đây là loại trầm hương có trọng lượng nặng. Khi nếm có vị đắng, khi đốt mới tỏa ra mùi thơm ngọt, khói màu trắng, bay quanh rồi tan ngay trong không khí. Trầm được xếp thành 6 loại với 6 màu sắc có các giá trị khác nhau trong đó sắc sáp trắng là có giá trị cao nhất mang lại nhiều điềm tốt cho bạn.
Sách xưa chia trầm hương thành 5 loại: Hoàng lạp trầm, Hoàng trầm, Giác trầm, Tiến hương, Kê cốt hương, trong đó Hoàng lạp trầm có phẩm chất tốt nhất.
3.3 Loại hạng ba.
Gọi là Tốc (Tock)
Lô hàng trầm hương tock việt nam mà mình mua được.
Đây là loại trầm hương nhiễm rất ít lượng dầu nên được đánh giá là hạng thấp nhất trong Trầm hương. Tốc có rất nhiều loại nhưng điển hình là: Tốc đỉa, tốc dây, tốc hương, tốc pi. Trong đó tốc hương là loại Tốc có mùi thương rất thơm.
+ Tốc đỉa : Thuộc nhóm tốc có mức độ nhiễm dầu nhiều trong các thớ gỗ, dạng nhỏ, cỡ ngón tay, đầu đũa con hoặc như con đỉa.
+ Tốc dây : Thuộc nhóm tốc có mức độ nhiễm dầu xen, tạo nhiều vòng giữa các thớ gỗ, thường có dạng tròn, dài, hình dạng rễ cây.
+ Tốc hương: Thuộc nhóm tốc có mức độ nhiễm dầu dạng mảnh, mùi thơm nổi trội hơn các lọai tốc khác.
+ Tốc pi : Thuộc nhóm tốc có mức độ nhiễm dầu mỏng, bao quanh bên ngoài các thớ gỗ theo dạng hình tháp, hình ống lớn.
+ Tốc Banh: Thuốc nhóm tock ăn dầu thành những mãng khá lớn, trong thân cây ăn ra, các tia dầu lang và nhiễm qua những tia còn lại.
4. Phạm vi phân bố của cây trầm hương.
Cây trầm hương phân bố ở các nước Châu Á, thường mọc ở các khu vực rừng mưa ở Việt Nam, Thái Lan, Campuchia, Lào, Malaisia, Indonesia,bắc Ấn Độ, Philippines, Borneo và New Guinea…
Ở Việt Nam thì ngày xưa trầm hương phân bố rộng rãi ở trong rừng rậm nhiệt đới thường xanh, mưa mùa, ẩm nguyên sinh thuộc các tỉnh Tuyên Quang, Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, đặc biệt từ Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Bình Định, Ninh Thuận, Bình Thuận, đến Tây Nguyên, An Giang, Kiên Giang và đảo Phú Quốc.
Trong đó thương hiệu trầm hương khánh hòa ( nha trang) được thế giới biết đến nhiều nhất bởi chất lượng trầm tốt, mùi thơm ngon, thuộc 1 trong những loại trầm hương cao cấp.
Nhưng hiện nay trầm hương tự nhiên Việt Nam đã gần như là cạn kiệt. Thay vào đó với kỷ thuật tạo trầm ngày càng tiên tiến, nên chất lượng trầm từ hàng trồng tạo trầm ngày càng tốt và mức độ ăn cơm dày hơn, dễ dàng tạo dược nhiều loại thủ công mỹ nghệ từ trầm hương như trầm cảnh, vòng đeo tay, chuỗi hạt đeo cổ cùng với những nguyên liệu xông đốt tuyệt vời.
5. Giá trị của gỗ trầm hương.
Trầm hương có tác dụng mạnh trong phong thuỷ nên ngày càng được nhiều người sử dụng. Không dừng lại ở đó, nó còn là vị thuốc được sử sách đông y dùng để chữa nhiều chứng bệnh, cũng là vị thuốc bổ quý giá.
Trầm hương ngày càng hiếm do giá trị cũng như sức hút của nó nên đã bị khai thác vô tổ chức dẫn đến cạn kiệt và nằm trong danh sách nguy hại cần được bảo tồn ngoài tự nhiên.
Chính vì sự quý hiếm và công dụng của trầm hương ngày càng được thể hiện rõ nên giá thành của trầm hương ngày càng cao.
Nói là vậy thôi chứ giờ đây người dân trồng các cây trầm hương trên các đồi núi, các vườn nhà rất nhiều, nhận thấy giá trị cũng như ứng dụng của trầm hương đối với kinh tế cũng nhưng đời sống nên đã được nhân giống trồng trên diện rộng.
Nhưng đó là trầm hương nhân tạo, hình thành ít năm nên chất lượng dầu còn chưa được cao.
Còn ngoài tự nhiên thì trầm hương cực kỳ hiếm, thứ gì hiếm có khó tìm thì giá cả đều rất cao.
Giá trầm hương như thế nào thì mình có bài viết phân tích cụ thể. Để định giá được trầm hương thì phải nhóm tổng hợp các yếu tố như : Chất lượng dầu, xuất xứ, hình dáng và kích thước, hoa văn tạo dầu…Rất nhiều yếu tố và phân tích nên mình không thể nói nhiều trong bài này được. Các bạn có thể tìm và đọc để có thể biết được giá trị của trầm hương rõ hơn nếu cần.
6. Công dụng của trầm hương.
Vì hình thành ngoài tự nhiên, dân gian tương truyền cây dó bầu hút linh khí của trời đất mà sinh ra trầm hương, không phải cứ cây Dó nào cũng tạo trầm, phải 1000 cây dó ngoài tự nhiên thì mới có 1 cây cho trầm. Người xưa gọi đó là cơ duyên, dó linh khí tích tụ mà có.
Với nhiều công dụng khác nhau nên trầm hương được chế tác thành rất nhiều loại phục vụ cho đời sống con người: phong thuỷ, tâm linh, trị bệnh hay khác hơn là thể hiện đẳng cấp, sự khác biệt. ( Trầm Hương Việt đã có những bài viết chi tiết về vấn đề này).
Mỗi loại sản phẩm được làm từ trầm hương đều có công dụng khác nhau.
6.1 Vòng tay và chuỗi hạt trầm hương.
Dùng để đeo theo bên mình giúp may mắn, trành tà ngãi hiệu quả.
Mặt khác mùi hương trên vòng tay toả ra xung quanh sẽ làm cho người dùng cảm thấy dễ chịu, tinh dầu được thẩm thấu qua da hằng ngày giúp cho cơ thể khoẻ mạnh.
Nếu bạn đeo một vòng tay trầm tự nhiên, sau khi đeo bạn tháo ra và ngữi vùng tay tiếp xúc với vòng trầm sẽ cảm nhận được mùi thơm còn lưu lại.
Các mẫu vòng tay trầm hương tự nhiên cao cấp.
6.2 Tượng trầm hương.
Dùng để trang trí xung quanh nhà, tạo không gian dương kích thước lưu thông nguồn năng lượng bí ẩn. Người xưa thường bày bố ở những nơi làm việc, tiếp khách, làm ăn với dụng ý thu hút tài lộc.
6.3 Trầm miếng và bột trầm hương.
Dùng để xông đốt vào các ngày lễ lớn, dùng để thờ cúng các đấng bề trên, tổ tiên ông bà hay dùng để xông nhà khi về nhà mới hoặc nhà để lâu không có ngươi xử dụng.
6.4 Nhang trầm hương.
Ngày nay với biến tấu và dễ dàng xử dụng ở mọi nơi mọi lúc, trầm hương khi đốt lên cho mùi thơm ngọt bay khắp nơi là mùi hương thường được người xưa xử dụng để làm cầu nối tâm linh.
Dùng nhang trầm hương để đốt thưởng hương uống trà, nhang trầm không tăm và nhang nụ là 2 loại sản phẩm được nhiều người xử dụng. Ngoài ra còn có nhang tăm, nhang vòng. Tuỳ theo mục đích sử dụng mà các bạn có thẻ xử dụng chúng.
6.5 Tinh dầu trầm hương.
Là thứ tinh tuý nhất được chưng cất từ trầm hương. Có thể dùng để xông và dược liệu quý, nhưng thường dùng nhiều nhất để làm chất định hương trong nước hoa. Vì trong chất dầu đó có nhiều gốc benzen “gì đó” kìm hảm giúp cho mùi hương lưu lâu.
Trầm hương còn được dùng để làm các bài thuốc chữa trị các bệnh đơn giản trong đông y ngày xưa. Nhưng hiện nay thì hầu như không có ai sử dụng vì giá trầm hương ngày càng cao.
Bài viết liên quan:
– Cách phân biệt giữa trầm hương và kỳ nam
– Kỳ Nam là gì ?
7. Kết luận.
Như vậy qua bài viết này chắc hẳn các bạn đã có được những kiến thức cơ bản để hiểu về trầm hương.
Bài viết này là một chủ để mình khái quát trọng tâm chủ yếu để cho những người chưa biết gì về trầm hương đọc và từng bước hiểu rõ bản chất cũng như giá trị của trầm hương.
Để đi sâu hơn và hiểu rõ, hiểu đúng từ đó chúng ta có thể phân biệt được tất cả các loại trầm hương thật giả qua hình dạng, mùi hương cũng như biết được giá trị thật sự của nó thì các bạn hãy dõi theo Trầm Hương Việt.
Bản quyền thuộc về Trầm Hương Việt (Vui lòng giữ lại nguồn khi coppy bài viết).
