Cam tẩu mã là một bệnh nhiễm trùng hoại thư cấp tính. Sốt, mệt mỏi, viêm nướu, chảy máu, loét và có dấu hiệu bị hoại tử, từ từ vết loét lan rộng từ nướu, môi, khắp miệng và sang hai má, vào xương hàm, làm cho rụng răng, mũi, và nặng hơn lan dần ra khắp mặt là những triệu chứng của bệnh.
1Bệnh cam tẩu mã là gì?
Cam tẩu mã , tên tiếng hán còn gọi là nha cam tẩu mã, tị cam, thuần cam hoặc hàu cam, có tên tiếng Anh là noma (Cancrum Oris), là một chứng bệnh nhiễm trùng hoại thư cấp tính (là quá trình hoại tử và thối rữa), các mô trên khuôn mặt, đặc biệt là vùng miệng bị tàn phá nghiêm trọng.
2Nguyên nhân gây bệnh
Nguyên nhân chính xác hiện vẫn chưa được tìm ra, các vi khuẩn Fusobacterium necrophorum và Prevotella intermedia được xem là nguyên nhân chủ yếu gây bệnh và tương tác với một hoặc nhiều vi khuẩn khác (như Borrelia vincentii, Porphyromonas gingivalis, Tannerella forsynthesis, Treponema denticola, Staphylococcus aureus và Streptococcus spp không tán huyết).
Một vài yếu tố được cho là yếu tố tiềm ẩn, tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh bộc phát là:
– Hệ miễn dịch của cơ thể suy giảm, như trong các bệnh HIV/AIDS.
– Thiếu dinh dưỡng (đặc biệt các vitamin nhóm A và B), mất nước nặng như trong tiêu chảy cấp.
– Mắc những bệnh lý gần đây như sởi, bạch cầu, thương hàn…
– Môi trường va vệ sinh cá nhân kém, đặc biệt là vệ sinh răng miệng.
Khi gặp tác nhân gây bệnh (vi khuẩn) và có những yếu tố tiềm tàng, bệnh sẽ có khả năng khởi phát.
3Triệu chứng của bệnh
Diễn tiến của bệnh khá nhanh và đột ngột, ban đầu bệnh nhân có các triệu chứng sốt, mệt mỏi, viêm nướu, chảy máu, loét và có dấu hiệu bị hoại tử, từ từ vết loét lan rộng từ nướu, môi, khắp miệng và sang hai má, vào xương hàm, làm cho rụng răng, mũi, và nặng hơn lan dần ra khắp mặt,.. Mô hoại tử làm cho vết thương có mùi hôi thối, tiết dịch nước bọt tăng lên,..
Đôi khi bệnh lây lan và ảnh hưởng đến bộ phận sinh dục.
4Điều trị bệnh
Căn nguyên của bệnh là do vi khuẩn, do đó chủ yếu điều trị bằng kháng sinh kết hợp với chế độ sinh hoạt, ăn uống phù hợp và có thể chữa khỏi.
Kháng sinh hiện nay thường được sử dụng là pennicillin, có thể phối hợp thêm một loại kháng sinh nữa nếu cần thiết.
Vệ sinh vết thương bằng các dung dịch sau đây:
– Rửa miệng bằng acid boric 2% hoặc nước oxy già 10% thể tích mỗi giờ một lần.
– Bôi xanh methylen mỗi ngày 2 lần.
Bổ sung đủ dinh dưỡng, có thể dùng viên uống bổ sung các vitamin C, B1, B2, PP,… để nâng cao thể trạng và hệ miễn dịch.
Bệnh nếu không được chữa trị sớm có thể để lại di chứng suốt đời trên mặt vì những tổn thương của vết loét gây ra, lúc ấy có thể phải nhờ đến sự can thiệp của phẫu thuật chỉnh hình để tái tạo hình khuôn mặt.
5Phòng bệnh
Bệnh do vi khuẩn và điều kiện vệ sinh nên chúng ta có thể phòng tránh và hạn chế khả năng mắc bệnh bằng các biện pháp thông thường như:
– Giữ vệ sinh môi trường sống và vệ sinh cá nhân sạch sẽ, đặc biệt là vệ sinh răng miệng, khám nha chu định kỳ để sớm phát hiện các bất thường.
– Chú ý chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng để duy trì hệ miễn dịch tốt, đặc biệt sau khi vừa bệnh hết.
Hiện nay, bệnh cam tẩu mã đã được khống chế và giảm thiểu vì điều kiện sống được nâng cao, chất lượng bữa ăn cũng như vệ sinh đều được cải thiện, cộng thêm sự phát triển của y học, việc chữa bệnh không còn là một vấn đề. Dù vậy, mọi người vẫn nên tuân theo các nguyên tắc phòng bệnh và đi khám ngay nếu có dấu hiệu bất thường để được chẩn đoán chính xác.
An Khang
